1683 Viyana Seferi: Tarihin En Büyük Askerî Yürüyüşünün Günlük Rotası
Osmanlı İmparatorluğu’nun en görkemli dönemlerinden birinde, Sadrazam Kara Mustafa Paşa’nın komutasında gerçekleştirilen 1683 Viyana Seferi, tarihte iz bırakan büyük bir askerî harekât olarak kayıtlara geçmiştir. 1 Nisan 1683’te Edirne’den başlayarak 14 Temmuz 1683’te Viyana kapılarına dayanan bu 105 günlük yürüyüş, detaylı günlük kayıtlarıyla günümüze kadar ulaşmıştır.
Seferin Başlangıcı: Edirne’den Balkanlar’a (1-11 Nisan)
Sefer, 1 Nisan 1683’te Edirne‘den başladı. Osmanlı ordusu ilk gün Kemalçayırı‘na ulaştı ve burada ilk gecesini geçirdi. İkinci gün Cisr-i Mustafa Paşa‘ya hareket edildi. Üçüncü günde ise Harmanlı‘ya varıldı ve burada bir gün dinlenme yapıldı.
Yolculuğun ilk haftasında ordunun rotası şu şekilde gelişti:
- 5 Nisan: Harmanlı’dan Uzuncaova/Uzundzhovo’ya
- 6 Nisan: Kayalı/Varbitso’ya ulaşım
- 7 Nisan: Papaslı/Popovitsa’da konaklama
- 8 Nisan: Filibe‘ye (bugünkü Plovdiv) varış
Filibe’de Stratejik Mola (8-11 Nisan)
Filibe, seferin ilk önemli durak noktasıydı. Ordu burada tam 4 gün kaldı (8-11 Nisan). Bu uzun konaklama, hem ordunun dinlenmesi hem de stratejik planlamaların gözden geçirilmesi için kritik bir dönem oldu.
Sofya Yönünde İlerleyiş (12-19 Nisan)
Filibe’den ayrılan ordu, Balkanlar’ın kalbi Sofya‘ya doğru yürüyüşünü sürdürdü:
- 12 Nisan: Tatar Pazarcık’ta konaklama
- 13 Nisan: Saruhanlı’ya varış
- 14 Nisan: Espas/İspas’ta geceleme
- 15 Nisan: İntiman/İhtiman’da mola
- 16 Nisan: Ormanlı’da dinlenme
- 17 Nisan: Sofya‘ya ulaşım
Sofya’da da 3 gün (17-19 Nisan) konaklama yapıldı, bu da şehrin stratejik önemini gösteriyordu.
Niş Yolu ve Sırbistan Geçişi (20 Nisan – 3 Mayıs)
Sofya’dan sonra ordu, önemli bir kavşak noktası olan Niş‘e doğru yürüdü:
- 24 Nisan: Niş’e varış
- 25 Nisan: Niş’te dinlenme günü
- 26 Nisan: Aleksinaç yönünde hareket
Bu bölümde ordunun geçtiği önemli noktalar arasında Musa Paşa Palankası, çeşitli çiftlikler ve Sırbistan topraklarındaki stratejik geçiş noktaları yer alıyordu.
Belgrad: Büyük Hazırlık Merkezi (3 Mayıs – 24 Mayıs)
Seferin en uzun molası Belgrad‘da verildi. 3 Mayıs’ta Zemun üzerinden Belgrad’a giren ordu, burada tam 22 gün kaldı. Bu süre zarfında:
- Ordunun yeniden düzenlenmesi
- Lojistik hazırlıkların tamamlanması
- Avusturya sınırına yaklaşma stratejilerinin belirlenmesi
- Askerî ekipmanların kontrolü ve takviyesi
gerçekleştirildi. Belgrad’daki bu uzun konaklama, seferin başarısı için kritik önem taşıyordu.
Macaristan Topraklarına Giriş (24 Mayıs – 17 Haziran)
Belgrad’dan ayrılan ordu, Macaristan topraklarına doğru ilerlemeye başladı:
- 24 Mayıs: Zemun-Lika/Vojka rotası
- 25 Mayıs: Berka’ya varış
- 26 Mayıs: Mitroviça’da konaklama
- 27-29 Mayıs: Kulufça/Kukujevci bölgesinde 3 günlük mola
Osijek’te İkinci Büyük Hazırlık (2-17 Haziran)
Osijek (Ösek), seferin ikinci büyük hazırlık merkeziydi. Ordu burada 16 gün kaldı. Bu süre zarfında:
- Macar topraklarındaki son hazırlıklar
- Viyana kuşatması için özel ekipmanların kontrolü
- Bölgesel istihbarat çalışmaları
- Ordunun son düzenlemeleri
yapıldı.
Viyana’ya Son Yaklaşım (17 Haziran – 14 Temmuz)
Osijek’ten sonra ordu, Viyana‘ya doğru son yürüyüşüne başladı. Bu bölümde geçilen önemli noktalar:
Macar Şehirleri (17 Haziran – 1 Temmuz)
- Mohaç: Tarihî Mohaç Savaşı’nın yapıldığı yer
- Seksar/Szeksard: Stratejik Tuna kıyısı şehri
- Pakşa/Paks: Önemli geçiş noktası
- İştolni Belgrad/Székesfehérvár: Macar krallarının taç giyme şehri
Son Hazırlık Merkezleri (1-8 Temmuz)
Györ/Yanıkkale‘de 7 gün konaklama yapıldı. Bu, Viyana kuşatması öncesi son büyük hazırlık dönemiydi.
Viyana Kapılarında (8-14 Temmuz)
- 8 Temmuz: Raab Nehri kıyısında konaklama
- 10 Temmuz: Ovar/Magyaróvár’da son mola
- 11 Temmuz: Gota/Gottendorf’ta geceleme
- 12 Temmuz: Vandalık Fegadu/Wildungsmauer’de konaklama
- 13 Temmuz: Eşikel/Schwechat’ta son gece
- 14 Temmuz: VİYANA‘ya varış
Seferin İstatistikleri ve Özellikleri
Süre ve Mesafe
- Toplam süre: 105 gün
- Başlangıç: 1 Nisan 1683, Edirne
- Bitiş: 14 Temmuz 1683, Viyana
- Tahmini mesafe: 1.200 km
Stratejik Molalar
- Filibe: 4 gün (8-11 Nisan)
- Sofya: 3 gün (17-19 Nisan)
- Belgrad: 22 gün (3-24 Mayıs)
- Osijek: 16 gün (2-17 Haziran)
- Györ: 7 gün (2-8 Temmuz)
Coğrafi Geçiş Noktaları
- Bulgaristan: Filibe, Sofya ve çevre bölgeler
- Sırbistan: Niş, Belgrad ve Tuna kıyısı
- Hırvatistan: Vukovar, Osijek bölgesi
- Macaristan: Mohaç’tan Viyana’ya kadar uzanan geniş alan
Tarihi Önem ve Sonuç
1683 Viyana Seferi, sadece askerî bir harekât değil, aynı zamanda mükemmel bir lojistik organizasyon örneğiydi. 105 günlük bu yürüyüş, Osmanlı İmparatorluğu’nun ulaştığı en batı noktası olan Viyana kapılarına kadar uzanmıştır.
Seferin günlük kayıtları, o dönemde Balkanlar ve Orta Avrupa’nın coğrafi durumu, şehir isimleri ve yol ağları hakkında da önemli bilgiler sunmaktadır. Bugün Bulgaristan, Sırbistan, Hırvatistan, Macaristan ve Avusturya topraklarında bulunan birçok şehir ve kasaba, bu tarihi yürüyüşün güzergahında yer almaktadır.
Bu detaylı rota kayıtları, 17. yüzyıl Osmanlı askerî lojistiği, seyahat süreleri ve coğrafi bilgiler açısından benzersiz bir kaynak niteliğindedir ve tarihin en büyük askerî seferlerinden birinin nasıl organize edildiğini gözler önüne sermektedir.
